Truy xuất nguồn gốc sản phẩm: Tiêu chí mới của người tiêu dùng

Hiện nay, người tiêu dùng ngày càng tỉnh táo và khắt khe hơn trong lựa chọn sản phẩm. Họ không chỉ quan tâm đến giá cả hay thương hiệu, mà đặc biệt chú trọng đến một yếu tố tưởng chừng như kỹ thuật, nhưng lại là yếu tố quyết định niềm tin: truy xuất nguồn gốc sản phẩm. 

1. Người tiêu dùng hiện đại không còn mua hàng theo cảm tính 

Thị trường tiêu dùng Việt Nam đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ từ hành vi tiêu dùng truyền thống sang tiêu dùng có ý thức, đặc biệt ở các thế hệ trẻ và nhóm khách hàng chăm sóc sức khỏe, thú cưng, hoặc sử dụng sản phẩm nhạy cảm như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, dược phẩm. 

Theo khảo sát của Nielsen (2024), hơn 72% người tiêu dùng tại Việt Nam khẳng định: “Tôi sẽ không mua sản phẩm nếu không biết rõ nguồn gốc, thành phần và nhà sản xuất.” 

Đây là con số ấn tượng, nhưng hoàn toàn hợp lý trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái len lỏi từ các chợ truyền thống đến sàn thương mại điện tử. Thêm vào đó, nhiều vụ bê bối liên quan đến thực phẩm, thuốc, thức ăn cho thú cưng bị làm giả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người và vật nuôi. Đồng thời, sự phát triển của công nghệ khiến người tiêu dùng có thể truy cập và kiểm chứng thông tin nhanh hơn bao giờ hết. 

2. Thức ăn thú cưng cũng cần minh bạch 

Trong số các ngành hàng đòi hỏi minh bạch cao, thức ăn và thuốc thú cưng là một ví dụ rõ ràng. 

Thú cưng hiện nay không còn chỉ là vật nuôi trong nhà, mà được xem là thành viên trong gia đình. Do đó, người tiêu dùng sẵn sàng chi nhiều hơn, nhưng đổi lại họ yêu cầu sản phẩm phải: 

• Có chứng nhận an toàn, hợp pháp 

• Đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng 

• Không trôi nổi, không nhập lậu 

Vụ việc cơ sở sản xuất thức ăn cho mèo giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng tại Hưng Yên vào năm 2025 là một minh chứng rõ ràng. Dù nhãn mác được làm giả tinh vi, nhưng khi truy xuất mã vạch hoặc QR, hệ thống không ghi nhận thông tin, gây lo ngại trong cộng đồng người nuôi mèo. 

Hậu quả không chỉ là tổn hại đến sức khỏe vật nuôi, mà còn khiến các thương hiệu chân chính bị ảnh hưởng danh tiếng, thậm chí mất thị phần. 

3. Minh bạch không còn là lựa chọn mà là điều kiện cần 

Chuyên gia an toàn thực phẩm Vũ Thế Thành từng phát biểu: 

“Doanh nghiệp muốn tồn tại lâu dài bắt buộc phải minh bạch. Nếu không, chính người tiêu dùng sẽ loại họ ra khỏi thị trường.” 

Thị trường hiện nay đã bước sang giai đoạn mà minh bạch thông tin là một phần không thể thiếu trong trải nghiệm khách hàng. Khách hàng muốn biết sản phẩm được nhập từ đâu; có kiểm nghiệm chất lượng hay không; ai là đơn vị sản xuất; thành phần có phù hợp với giống loài và sức khỏe thú cưng; và họ muốn biết điều đó trước khi mua, chứ không phải đợi “sự cố” xảy ra rồi mới tra cứu. 

4. 3 cách giúp nhận biết hàng giả cho thú cưng qua bao bì 

Hiện nay, việc truy xuất nguồn gốc không còn giới hạn trong hệ thống nội bộ của doanh nghiệp hay cơ quan chức năng. Người tiêu dùng hoàn toàn có thể tự kiểm tra nguồn gốc sản phẩm ngay trên bao bì, nếu biết cách nhìn và sử dụng đúng các công cụ hỗ trợ. 

Dưới đây là 3 yếu tố quan trọng giúp người tiêu dùng tự tin hơn khi chọn mua sản phẩm – đặc biệt là thực phẩm hoặc thức ăn cho thú cưng. 

4.1 Mã vạch sản phẩm 

Mã vạch là chuỗi số đặc trưng in trên bao bì, thường nằm cạnh vạch đen trắng. Nó không chỉ giúp máy tính tiền quét giá, mà còn ẩn chứa thông tin về nguồn gốc sản phẩm (quốc gia, nhà sản xuất…). 

Cách sử dụng: Tải các ứng dụng kiểm tra mã vạch uy tín như: iCheck, Barcode Việt, Scan & Go, hoặc quốc tế như GS1, QRbot, Verifier. 

Dùng điện thoại quét mã, ứng dụng sẽ hiển thị: 

• Tên sản phẩm 
• Nơi sản xuất 
• Thông tin nhà nhập khẩu (nếu có) 
• Tình trạng xác thực (sản phẩm uy tín hay không rõ nguồn gốc) 

Nếu quét mà không ra thông tin, đó là dấu hiệu cần cảnh giác. 

4.2 Mã QR  

Khác với mã vạch chỉ chứa thông tin cơ bản, mã QR điều hướng khách hàng đến Website hoặc Fanpage chính thức của hãng. Từ đó khách hàng có thể tham khảo chi tiết thông tin về sản phẩm. 

4.3 Thông tin tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) 

Trên bao bì, bạn sẽ thấy dòng chữ TCCS: 03:2023/DHPF hoặc tương tự. Đây là mã số tiêu chuẩn kỹ thuật nội bộ của doanh nghiệp, đăng ký với cơ quan có thẩm quyền. 

Nếu bao bì không có TCCS, hoặc ghi rất sơ sài, thì khả năng sản phẩm chưa được kiểm